Portnoy'un Feryadı

Orjinal adı

Portnoy's Complaint

Yazar

Philip Roth

Çeviri

Özden Arıkan

Yayınevi

Ayrıntı Yayınları

Dil

Türkçe

Sayfa s.

218

Philip Roth, erkekliğin kitabını yeniden yazdı. Histerik, kurnaz, hesaplı, korku ve beklentilerle dolu, ama çok da kıvrak, cazibeli, hatta cilveli bir kitap bu - neredeyse "öteki"nin kitabı.

Sıkça söylediği gibi insan dişisi, kadın olarak doğmuyor, bir kadın olarak inşa ediliyor. Ama erkek olmak için de yoğun bir inşaat faaliyeti gerekmekte, üstelik malzemelerden çalma şansı çok daha kısıtlı. En azından kahramanımız Portnoy için - ki bütün dünyada bir erkeğin başına gelebilecek en büyük talihsizlik onun da başındadır: Bir kadın tarafından doğurulmak ve yetiştirilmek.

Fakat talihsizlikler burada bitmez; bir de baba vardır, çekirdek aile cehennemi vardır. Üstelik Portnoy, Yahudidir; hiçbir yerde kendinizi yurdunda hissetmeyip hep başka diyarların düşünü kuran bir azınlık mensubudur. Ve her erkek gibi başındaki asıl bela, sonu gelmez istekleriyle ona dünyayı dar eden "koca kafalı canavar"dır. Bir türlü yatıştıramadığı canavarı ile annesinin demir pençesi arasında sıkışıp kalan Portnoy, bu uzun feryadıyla çağdaş edebiyat tarihinin en kıvrak, en keyifli, en edepsiz monologlarından birini yaratıyor.

Bir erkeğin cinsel gelişimini yer yer gerçekten çok komik ve sevimli, yer yer irkiltici olabilen serüvenleri üzerinden izlerken; bir yandan orta sınıf aile kültürünün dehşetini hissediyor, "büyüme" denen sürecin aslında nasıl azap dolu olduğunu hatırlıyoruz. Çağdaş Amerikan edebiyatının ustalarından Philip Roth, bu romanında argo ile ironiyi, fars ile trajediyi, kahkaha ile hüznü eşsiz bir kıvraklıkla harmanlıyor.

Herkesin kendi çocukluğundan ve annesinden bir şeyler bulacağı; herkesin kendi içindeki ötekiyle, kendi içindeki azınlıkla karşılaşacağı; kendi canavarını hatırlayacağı bir roman bu... çok komik, yakası açılmadık ve sevimli... Times Literary Supplement'a göre yüzyılın en iyi yüz romanından biri olan bu samimi itirafnameyi Türkçede yayımlamaktan sevinç duyuyoruz.
( Arka Kapak )

Ekleyen Notu: Kitap, İstanbul 4. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından TCK'nın 426. maddesine göre "Halkın ar ve haya duygularını rencide edici olduğu" gerekçesiyle toplatılmıştı.

1999 yılında "halkın ar ve haya duygularını rencide ettiği" gerekçesiyle toplatılan Philip Roth'un Portnoy'un Feryadı adlı romanı artık özgür. Muzır Kurulu'nun oybirliğiyle toplatılmasına karar verdiği, bilirkişi olarak görüş beyan eden Türkologların "edebi" bulmadığı Portnoy'un Feryadı savcının "Kitap öz ve ana tema itibariyle cahilliğin, önyargıların, dar görüşlülüğün, dine ve geleneklere bağlı her türlü yasağın sonucunda, zeki ve yetenekli çocukları bile takıntılı, suçluluk duygusundan kurtulmanın çarelerini arayan ve bunu da çektiği acılarla doğru orantılı aşırılıklarda bulmaya çalışan bireyler haline dönüştüğünü vurgulamaktadır. Herkes, kitapta kendi çocukluğundan tanıdığı bir olay, bir tümce ve bir kişilk görmektedir. Günümüzde egemenliğini sürdüren pespaye müstehcenlik karşısında dava konusu kitap içerik olarak suç oluşturmamaktadır." yorumuyla beraat etti.